Dit hoofdstuk beschrijft het metamodel in diagramvorm en in tekst. De eerste paragraaf bevat een diagram, die het overzicht van de modelelementen aangeeft, alsmede hun onderlinge verhouding. Deze modelelementen worden gebruikt bij het maken van een informatiemodel. Voorbeelden van modelelementen zijn: objecttype, attribuutsoort, relatiesoort, maar denk ook datatypen of aan metadata. In de paragrafen hierna worden alle modelelementen beschreven en toegelicht.
Uitgangspunten voor het metamodel zijn:
- De modelelementen worden eerst uitgelegd zonder een specifieke specificatietaal te gebruiken. Dit is zodat we hierna kunnen aangeven hoe je het modelelement uitdrukt per specifieke specificatietaal, te weten in UML of in W3C-specificatietechnieken.
- Een toolonafhankelijke beschrijving van het metamodel. Verder is er, omdat VNG Realisatie, Kadaster en Geonovum en veel andere organisaties Sparx EA gebruiken, aanvullend aangegeven hoe het metamodel in Enterprise Architect toegepast wordt. Hierdoor borgen we deze relatie.
- Uniforme toepassing van het metamodel in informatiemodellen. Anders gezegd, uitbreiden mag, afwijken niet, maak voor hetzelfde doel geen alternatieve constructies.
- Datatypen zijn onderdeel van het metamodel en beschrijven de structuur van de data, maar niet de semantiek/betekenis. De aanbeveling is dan ook om eerst een informatiemodel te maken zonder datatypen. De regel is dat als alle datatypen uit het model worden weggelaten, er geen semantische betekenis verloren mag gaan.
- Elk modelelement heeft een naam en een eigen MIM metaclass, waaraan je het modelelement overal kan herkennen.
Toelichting metaclass
Alle modelelementen zijn een metaklasse in het metamodel. Hiermee wordt aangegeven dat het niet een klasse betreft
in een informatiemodel, zoals de klasse Persoon, maar dat het om de classificatie gaat dat de Persoon een Objecttype is,
oftewel dat de klasse Persoon van de metaklasse Objecttype is. Vandaar de term metaclass.
De metaklassen worden ook gebruikt om aan te geven hoe deze zich verhouden tot de metaklassen van UML en W3C, in de volgende hoofdstukken.
Bij het maken van een informatiemodel modelleer je in feite gewoon met de modelelementen, en geef je aan dat een Persoon een Objecttype is en een geboortedatum een attribuutsoort.
Deze paragraaf bevat een overzicht van het metamodel voor informatiemodellen, kortweg MIM, en geeft alle modelelementen weer in diagramvorm. De beschrijving van de modelelementen staat in de volgende paragraaf.
De modelelementen zijn verdeeld over een aantal diagrammen, die elk een eigen view op een deel van het metamodel tonen. Elk view toont een aantal van de modelelementen, inclusief hun onderlinge samenhang.
Alle views samen vormen het metamodel als geheel:
- KERN, met de belangrijkste modelelementen in onderlinge samenhang.
- DATATYPEN, met de in het model te onderkennen soorten datatypen.
- OVERIGE modelelementen, die niet altijd aan de orde zijn.
Elk modelelement heeft een MIM metaclass met een naam. Hieraan is elk modelelement te herkennen in alle diagrammen en in de tekst en in elke specificatietaal die een uitdrukking is van dit metamodel.
Bij de modelelementen zijn in deze diagrammen geen beschrijvende kenmerken, de metagegevens, opgenomen zoals naam, definitie enz. In de bijlage zijn deze wel opgenomen.
View 1: De kern van een informatiemodel. Deze bestaat uit de volgende modelelementen:
| MIM metaclass |
|---|
| Objecttype |
| Attribuutsoort |
| Gegevensgroep |
| Gegevensgroeptype |
| Generalisatie |
| Relatiesoort |
| Relatieklasse |
| Relatierol |
| Relatierol doel |
De betekenis van deze modelelementen en de beschrijvingen ervan staat in Betekenis modelelementen.
In diagramvorm:
Kern zonder Metagegevens
De verbindingen tussen de modelelementen geven aan welke combinaties kunnen voorkomen op metamodelniveau. Bijvoorbeeld:
- Een objecttype kan verbonden worden met een attribuutsoort. In een informatiemodel kan je attribuutsoorten dus aan een objecttype toekennen.
- Een objecttype kan niet verbonden worden met een gegevensgroeptype. In een informatiemodel kan je dus niet rechtstreeks een gegevensgroeptype aan een object toekennen. In het diagram is te zien dat dit via een gegevensgroep gaat.
- Een objecttype kan verbonden worden met een relatiesoort en deze relatiesoort kan weer verbonden worden met een objecttype. Dit geeft aan dat de relatiesoort een modelelement is dat twee objecttypen met elkaar verbindt.
View 2: Datatypen. Deze bestaat uit de volgende modelelementen:
| MIM metaclass |
|---|
| Primitief datatype |
| Gestructureerd datatype |
| Data element |
| Enumeratie |
| Enumeratiewaarde |
| Referentielijst |
| Referentie element |
| Codelist |
De betekenis van deze modelelementen en de beschrijvingen ervan staan in Datatypen.
In diagramvorm:
Datatypen zonder Metagegevens
View 3a: constraint en keuze.
| MIM metaclass |
|---|
| Constraint |
| Keuze |
Constraint
Keuze
Relatierol
View 3b: Relatiesoort en relatierol
| MIM metaclass |
|---|
| Relatierol (abstract) |
| Relatierol bron |
| Relatierol doel |
Relatierol
Externe koppeling
View 3c: Externe koppelingen. Deze bestaat uit de volgende modelelementen:
| MIM metaclass |
|---|
| Externe koppeling |
Groepering
View 3d: Groepering. Deze bestaat uit de volgende modelelementen:
| MIM metaclass |
|---|
| Informatiemodel |
| Domein |
| Extern |
| View |
De betekenis van deze modelelementen en de beschrijvingen ervan staan in Packages.
In deze paragraaf staan alle modelelementen opgesomd, die gebruikt worden bij het maken van een informatiemodel.
Een objecttype is een groep van gelijksoortige objecten. Zo zijn Jan en Katrien allebei objecten die gelijksoortig zijn. Het zijn allebei personen, oftewel het objecttype van beiden is Persoon. In het informatiemodel nemen we Persoon op met behulp van het modelelement Objecttype.
Om duidelijk(er) te maken wat wordt bedoeld kijken we eerst naar het begrip ‘object’.
Definitie Object
Een ding, een tastbaar iets, in de werkelijkheid, zoals daarnaar gekeken wordt vanuit een bepaald domein.
Toelichting: Het wordt veelal als niet politiek correct beschouwd mensen als objecten te zien. In dit kader, de informatievoorziening, beschouwen we evenwel natuurlijke en niet-natuurlijke personen wel als objecten. ‘Tastbaar’ moet hierbij ruim geïnterpreteerd worden. Het gaat niet alleen om fysiek herkenbare objecten zoals auto’s, gebouwen en mensen, ook om zogenaamde virtuele objecten waarover binnen het domein door betrokkenen gecommuniceerd wordt zoals kadastrale percelen, (maatschappelijke) activiteiten en processen. Hoe een ‘tastbaar iets’ als een object beschouwd wordt, hangt af van het domein waarvoor dat ‘tastbaar iets’ relevant is. Zo wordt de gebouwde omgeving in het ene domein beschouwd als een verzameling gebouwen terwijl een ander domein daarin panden onderscheidt. Een object is voor een domein relevant als eigenschappen (kenmerken) daarvan van belang zijn voor het functioneren van dat domein.
Definitie Objecttype
De typering van een groep objecten (in de werkelijkheid) die binnen een domein relevant zijn en als gelijksoortig worden beschouwd.
Toelichting Jan, Piet en Marie zijn mensen die vanuit het Burgerzaken-domein beschouwd worden als objecten van het type ‘natuurlijk persoon’. In een ander domein, ‘de volksmond’, noemen we dit ‘mens’ wat ook een objecttype is. In weer een ander domein is Jan van het type ‘vergunninghouder’ en Piet en Marie niet, omdat aan hen (nog) nooit een vergunning verleend is. Objecttypen zijn een abstractie van de werkelijkheid oftewel we beogen hiermee de werkelijkheid zo getrouw mogelijk te beschrijven, binnen de context van het domein. Dit staat geheel los van het vastleggen van gegevens over objecten van een type in een registratie. Daartoe is veelal een interpretatie nodig (van die werkelijkheid cq. die objecttypen) naar eenheden die in een registratie vastgelegd kunnen worden (records, entiteiten e.d.) op basis van andere overwegingen.
Een attribuutsoort is een kenmerk van een objecttype, waarvoor gegevens worden bijgehouden.
Voordat we attribuutsoort definieren kijken we eerst naar het begrip ‘gegeven’.
Definitie Gegeven
De betekenisvolle formulering van een waargenomen feit, waaraan een waarde kan worden toegekend.
Toelichting: Gegevens zijn de objectief waarneembare neerslag of registratie van feiten op een bepaald medium, zodanig dat deze gegevens uitgewisseld en voor langere tijd bewaard kunnen worden. Dat kan op papier, in digitale vorm, et cetera. Met deze gegevens wordt een model (een selectief deel dus) van de werkelijkheid vastgelegd in de tijd. Ofschoon de werkelijkheid nooit stilstaat, kan deze door het vastleggen van de gegevens toch worden bevroren.
Voorbeelden van gegevens zijn de waardes ‘Jan’ en ‘1-1-1970’ betreffende de naam en de geboortedatum van een object van het type Persoon. Merk op dat een gegeven zonder duidelijkheid over het soort gegeven c.q. de attribuutsoort 'naam' geen informatie biedt.
Een informatiemodel specificeert niet de gegevens zelf. Een gegeven zoals '1-1-1970' noemen we een attribuut van Jan. In het informatiemodel wordt dit het attribuutsoort 'naam' van een objecttype Persoon.
Definitie Attribuutsoort
De typering van gelijksoortige gegevens die voor een objecttype van toepassing is.
Toelichting De gegevens Jan en Katrien worden als gelijksoortig gezien en worden daarom ondergebracht in attribuutsoort 'naam'. Je kan ook zeggen, het objecttype Persoon heeft een attribuutsoort 'naam' en deze is geschikt om gegevens in te plaatsen.
Aan elk objecttype worden nul, één of meer *«Attribuutsoort»*en toegekend. In een informatiemodel worden alleen voor het domein relevante attribuutsoorten opgenomen bij een objecttype.
Attribuutsoorten worden ook wel kenmerken of eigenschappen genoemd. Dit zijn het ook, maar er zijn andere kenmerken, zo is een relatiesoort ook een kenmerk of eigenschap.
Definitie Gegevensgroep
Een typering van een groep van gelijksoortige gegevens die voor een objecttype van toepassing is.
Toelichting: Dit modelelement verzorgt de modelmatige aankoppeling van een gegevensgroeptype aan het objecttype waartoe een gegevensgroeptype onlosmakelijk behoort.
De groep van gegevens is een kenmerk van een object. De gegevensgroep is een betekenisvol kenmerk van een objecttype. De gegevensgroep heeft altijd als type een gegevensgroeptype.
Definitie Gegevensgroeptype
Een groep van met elkaar samenhangende attribuutsoorten. Een gegevensgroeptype is altijd een type van een gegevensgroep.
Toelichting: De attribuutsoorten van het gegevensgroeptype zijn semantisch gezien eigenschappen van het objecttype. Echter, vanwege samenhangend gedrag (ze horen semantisch bij elkaar, ze wijzigen bijvoorbeeld gelijktijdig e.d.) zijn deze ondergebracht in een apart modelelement. Het onderbrengen van attribuutsoorten in een groep c.q. in het modelelement gegevensgroeptype, is een keuze, het is niet perse noodzakelijk. Wanneer deze ondergebracht worden in een gegevensgroeptype dan zijn/blijven het afzonderlijke kenmerken van het object en dus attribuutsoorten van het objecttype, maar dan ondergebracht in een gegevensgroeptype. De gegevensgroep als geheel wordt daarom expliciet niet gezien als zijnde één attribuutsoort van een object.
Toelichting: bijvoorbeeld: in de BRK is een persoon eigenaar van een Schip, niet van een Motor. In de BRK kan het eigendom van een Motor niet worden overgedragen aan een ander persoon. In een ander informatiemodel, zoals van een motorfabriek, zou de Motor wel een objecttype kunnen zijn, omdat het daar wel hét onderwerp van gesprek is.*
Een gegevensgroeptype is meestal het type van slechts één gegevensgroep, omdat de semantiek meestal exclusief is voor één objecttype. Echter, hergebruik is mogelijk (als de semantiek niet exclusief is voor één objecttype). Voorwaarde voor hergebruik is dat de definitie (de definitie en toelichting, inclusief alle metadata aspecten) dan inderdaad gelijk zijn, voor alle objecttypes die hergebruik maken van het gegevensgroeptype.
Een gegevensgroeptype kan, naast attribuutsoorten, ook weer gegevensgroeptypen bevatten.
Een gegevensgroeptype is verbonden met een objecttype, via het modelelement Gegevensgroep.
Verbanden met betekenis, die gelegd zijn tussen modelelementen van het type objecttype naar het type objecttype, of van een gegevensgroeptype naar een objecttype.
Definitie Generalisatie tussen objecttypes
De typering van het hiërarchische verband tussen een meer generiek en een meer specifiek modelelement van hetzelfde soort, waarbij het meer specifieke modelelement eigenschappen van het meer generieke modelelement overerft. Dit verband is alleen gedefinieerd voor objecttypen en datatypen.
Toelichting: Deze toelichting is tweeledig.
Generalisatie tussen objecttypes:
Een generalisatierelatie geeft aan dat bepaalde eigenschappen van een objecttype (vaak attribuutsoorten en/of relatiesoorten) ook gelden voor de gerelateerde objecttypen, én dat deze qua semantiek, structuur en syntax gelijk zijn. We spreken dan van een supertype met subtypen. De modelelementen die generiek gelden worden in een generiek objecttype, het supertype, gemodelleerd en deze worden overerft door elk subtype (minimaal twee) die de generalisatie relatie legt naar dit generieke objecttype.
Generalisatie tussen datatypes:
Het meer specifieke datatype brengt een verbijzondering aan in de vorm van een meer restrictieve definitie, of een meer restrictief patroon/formeel patroon.
Het andere datatype is bijvoorbeeld een CharacterString, Integer, GM Surface of DMO en dient als basis voor een zelf te definiëren datatype (zie Datatype zelf definiëren), zoals een CharacterString Postcode, of een NietNegatiefGetal.
Deze generalisatie is van toepassing op de volgende datatypes: «Primitief datatype», «Gestructureerd datatype», «Referentielijst», «Codelist», «Enumeratie».
Definitie Relatiesoort
De typering van het structurele verband tussen een object van een objecttype en een (ander) object van een ander (of hetzelfde) objecttype.
Toelichting: Objecten hebben eigenschappen die gemodelleerd kunnen worden met attribuutsoorten maar ook met relatiesoorten naar andere objecttypen. Als het voor het desbetreffende domein van belang is om die eigenschap te modelleren als onderdeel van een ander objecttype, dan maakt de relatiesoort die eigenschap beschikbaar voor het eerstgenoemde objecttype. Bijvoorbeeld, een attribuutsoort van het objecttype PERSOON zou kunnen zijn ‘Naam geregistreerd partner’ (naast de attribuutsoort ‘Naam’ van PERSOON). De naam van de geregistreerde partner komt evenwel ook beschikbaar met een relatiesoort van PERSOON naar PERSOON: “heeft geregistreerd partnerschap met”. Zie ook het eerder genoemde voorbeeld van SCHIP en MOTOR.
Wanneer een relatie gebruikt wordt om objecten aan elkaar te verbinden, zonder dat er eigenschappen over deze relatie worden vastgelegd, dan betreft dit de MIM-metaclass «Relatiesoort».
Definitie Relatieklasse
Een relatiesoort met eigenschappen.
Toelichting: De relatieklasse geeft aan dat er een relatie is tussen twee objecten, waarbij er gegevens over deze relatie vastgelegd moeten worden. De relatie wordt in dit geval behandeld als een object, met gegevens. De gegevens over de relatie bestaan alleen zolang de relatie tussen beide objecten bestaat en zolang elk van beide objecten zelf (nog) bestaan.
Opmerking: de gegevens van de relatie worden voor één relatie vastgelegd en niet voor meerdere relaties tegelijk. Als dit laatste het geval is, dan worden de gegevens vastgelegd in een «Objecttype». Een CONTRACT kan bijvoorbeeld ook een afspraak zijn tussen twee óf méér SUBJECTen, waarbij de gegevens van de relatie voor alle betrokken objecten hetzelfde zijn. CONTRACT wordt dan gemodelleerd als objecttype, waarbij beschreven wordt wat er moet gebeuren wanneer één van de SUBJECTen niet meer bestaat.
Definitie Externe koppeling
Een associatie waarmee vanuit het perspectief van het eigen informatiemodel een objecttype uit het ‘eigen’ informatiemodel gekoppeld wordt aan een objecttype van een extern informatiemodel. De relatie zelf hoort bij het ‘eigen’ objecttype.
Toelichting:
Hiermee wordt aangegeven dat er een relatie ligt naar een informatiemodel van een ander domein.
Dit kan rechtstreeks zijn, maar het is ook mogelijk om het objecttype van een ander domein
over te nemen naar het eigen domein, en specifiek te maken voor hoe je deze informatie ziet
vanuit je eigen domein (dit laatste noemen we ook wel een View.
Zie Koppelen met een ander informatiemodel.
Definitie Relatierol
De benaming van de manier waarop een object deelneemt aan een relatie met een ander object.
Toelichting: Met relatie wordt in deze de volgende bedoeld: «Relatiesoort», «Relatieklasse» of «Externe koppeling». Voor «Generalisatie» speelt het niet. Een relatie heeft een source kant, die de eigenaar is van de relatie, en is gericht naar de target kant. De relatierol kan aan beide kanten een naam en een definitie krijgen.
Een datatype waarvan de mogelijke waarden zijn opgesomd in een lijst. De waarde van een attribuutsoort moet één van de waarden zijn uit de gespecificeerde waardenlijst.
Definitie Referentielijst
Een lijst met een opsomming van de mogelijke domeinwaarden van een attribuutsoort, die buiten het model in een externe waardenlijst worden beheerd. De domeinwaarden in de lijst kunnen in de loop van de tijd aangepast, uitgebreid, of verwijderd worden, zonder dat het informatiemodel aangepast wordt (in tegenstelling tot bij een enumeratie).
De referentielijst bevat representaties van objecten, die in het informatiemodel niet als een objecttype onderwerp van gesprek zijn. De referentielijst wordt gebruikt als type van een attribuut van een object.
Het objecttype LAND uit het voorbeeld is opgenomen in een referentielijst en niet als objecttype. Maar we willen wel de structuur en betekenis van LAND vastleggen, zodat we er naar kunnen refereren. Een object dat is opgenomen in een referentielijst heeft daarom veelal meerdere attributen, zoals de naam, de ontstaansdatum, een omschrijving en de ISO code, die zijn opgenomen in de referentie lijst.
Alle attributen van gerefereerde objecten uit de referentielijst gelden in de context van het informatiemodel, mits opgenomen in de «Referentielijst». In de registratie wordt vaak alleen de referentie ernaartoe opgenomen, omdat het niet de bedoeling is om alle gegevens over te nemen. De gegevens staan immers al in de referentielijst en er is bewust gekozen om een referentielijst te modelleren. Het attribuut van een objecttype dat als type een referentielijst heeft bevat in de registratie daarom (vaak) alleen een referentie naar een object uit de lijst.
Definitie Referentie element
Een eigenschap van een object in een referentielijst in de vorm van een gegeven.
Een referentie element kan uniek zijn, zoals een code, en is dan op zichzelf geschikt om gebruikt te worden als referentie (zoals bedoeld in de definitie van Referentielijst).
Definitie Enumeratie
Een datatype waarvan de mogelijke waarden limitatief zijn opgesomd in een statische lijst.
Toelichting: In de registratie krijgt een attribuut één van deze waarden. De lijst is een statische lijst met constanten (meerdere attributen, zoals bij een referentielijst, zijn nooit aan de orde).
Definitie Enumeratiewaarde
Een gedefinieerde waarde, in de vorm van een eenmalig vastgesteld constant gegeven.
Toelichting:
De waarde van de data zelf. Bijvoorbeeld: Plein, Brug, Spoor, M (man).
Alleen deze waarde mag gebruiken worden.
Definitie Codelist
De definitie van een codelist is gelijk aan de definitie van een referentielijst.
Er is wel een verschil in modellering; zie hiervoor de toelichting.
Toelichting: Zowel referentielijsten als codelists zijn in feite waardenlijsten. In tegenstelling echter tot de referentielijst wordt een codelist niet in het informatiemodel beschreven, omdat de definitie en semantiek geheel in de externe waardenlijst staat en niet (nader) geduid hoeft te worden in het informatiemodel zelf. Een codelist heeft in het informatiemodel daarom geen attributen (en zou voor de definitie alleen hoeven te refereren naar de definitie bij de extern gepubliceerde waardenlijst, maar voor het gemak is de definitie wel opgenomen als metagegeven in dit metamodel). De extern gepubliceerde waardenlijst bevat, naast gewone attributen, ook altijd één specifiek attribuut, met daarin de domeinwaarden die gebruikt mogen/moeten worden in de registratie. In het gebruik is een Codelist daarom analoog aan een Enumeratie. Welk specifiek attribuut dit is en wat de betekenis daarvan is staat in de codelist zelf gedefinieerd.
Een datatype die de structuur beschrijft waaraan een waarde, oftewel de data zelf, moet voldoen (zie Objecten en attributen).
Bij elke «Attribuutsoort» wordt gespecificeerd aan welk datatype de data c.q. de waarde die hiervoor vastgelegd wordt moet voldoen. Het datatype wordt gebruikt als type van een attribuutsoort.
Anders gezegd, Datatypes zijn veelal herbruikbaar en kunnen gespecificeerd worden bij diverse «Attribuutsoort»-en.
PrimitiveType Een standaard datatype, zoals bekend in vele specificatietalen, dat de structuur van een gegeven beschrijft. Het metamodel volgt waar mogelijk de definities zoals beschreven in ISO standaarden (zie §3.1). Deze datatypes hebben altijd al een naam en definitie gekregen vanuit deze standaarden en deze worden gebruikt. Deze worden niet door de modelleur gecreëerd en hebben daarom geen MIM metaclass.
Definitie Primitief datatype
Een in het eigen model gedefinieerd datatype die gebaseerd is op een PrimitiveType, met een eigen naam en definitie.
NB: Wanneer het datatype Postcode landelijk zodanig beschikbaar is gemaakt zodat hier gebruik van gemaakt kan worden in het model, dan hoeft Postcode niet meer in het eigen model opgenomen te worden.
Toelichting: Een primitief datatype is een datatype zonder verdere specificatie over de structuur. Dit datatype is enkelvoudig, oftewel niet samengesteld, en wordt ook wel simpel datatype genoemd. Dit datatype kent daarom zelf geen eigen modelelementen zoals een «Data element».
Wanneer een Primitief datatype wordt gespecificeerd, dan heeft deze standaard als primitive datatype een CharacterString.
Een informatiemodel definieert datatypes als er behoefte is aan een datatype dat eenmalig gedefinieerd wordt en op meerdere plekken in het model gebruikt moet kunnen worden met altijd exact dezelfde structuur en waardenbereik (zie ook ‘patroon’ in Domeinwaarden of lijsten). Dit datatype, met een eigen naam, wordt vervolgens gebruikt als type van een attribuutsoort.
Definitie Gestructureerd datatype
Specifiek benoemd datatype dat de structuur van een gegeven beschrijft, samengesteld uit minimaal twee elementen die in samenhang betekenisvol zijn.
Toelichting:
De waarde van het attribuutsoort verkoopprijs met gestructureerd datatype bedrag is uitgedrukt in een combinatie van een som en valuta zoals 35 euro. De introductie van één datatype Bedrag, uitgedrukt in som en valuta, legt dus vast dat som en valuta onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.
De eigenschappen in het Gestructureerd datatype tezamen zijn identificerend (een Gestructureerd datatype “identificeert zichzelf”, zoals er maar per definitie één “1 liter” bestaat, één 35 euro en één datum 6 april 2017, met per definitie altijd dezelfde betekenis:
-
Een blik olie heeft een inhoud van 7 liter, kost 35 euro, en is verkocht op 6 april 2017.
-
Piet heeft 1 liter bloed gedoneerd, daarvoor 35 euro vergoeding gekregen, op 6 april 2017.
Het identificerend zijn geldt bijvoorbeeld niet voor Jan Jansen. Er zijn meerdere personen met deze naam en dat zijn verschillende personen (Jan Jansen is dan ook een gegevensgroeptype Naam met voornaam Jan en achternaam Jansen en geen Gestructureerd datatype).
Definitie Data element
Een onderdeel/element van een Gestructureerd datatype die als type een datatype heeft.
Toelichting: Het data element is een eigenschap van een Gestructureerd datatype en beschrijft de structuur van een gegeven. Het is niet een eigenschap van een object en niet hetzelfde als een attribuutsoort.
Het data element beschrijft in combinatie met andere data-elementen de structuur van een gegeven en heeft zelf een datatype. Dit datatype is meestal een primitief datatype.
Een package is een benoemde en begrensde verzameling/groepering van modelelementen.
Definitie Informatiemodel
De groepering van alle modelelementen waaruit het informatiemodel is opgebouwd. Het informatiemodel als geheel.
Toelichting: Het informatiemodel is een package, te weten het hoofdpackage van het informatiemodel, waar alle subpackages die een informatiemodel beschrijven onder vallen, zoals Domein en View en extern. Het informatiemodel wordt verder beschreven met metadata, zoals de aanduidig van het domein wat in het informatiemodel is gemodelleerd. Het is gangbaar om de naam van het informatiemodel te beginnen met IM, maar dit is niet verplicht.
Voorbeeld: IMKAD, of IMBAGLV.Het domein wat hier gemodelleerd is, is het domein adressen en gebouwen, oftewel de BAG.
Een informatiemodel kan onderverdeeld worden in meerdere packages, waarbij aangegeven wordt dat deze de modellering van de informatie van het domein bevatten.
Definitie Domein
Een groepering van constructies die een semantisch samenhangend gedeelte van een informatiemodel beschrijven.
Toelichting:
Waar het informatiemodel het hoofdpackage is, zijn dit de subpackages.
Er zijn meerdere soorten packages. Om onderscheid te maken tussen packages waarin het domein gemodelleerd is, en andere opackages, heeft dit modelelement de naam Domein gekregen. Je zou ook kunnen zeggen, het informatiemodel bestaat uit de volgende subdomeinen.
Voorbeeld: het Externe package NEN3610 met datatype NEN3610ID. Het datatype van attribuutsoort Identificatie wegdeel in RSGB verwijst naar het datatype NEN3610ID zoals opgenomen in het Externe package.Definitie Extern
Een groepering van constructies die een externe instantie beheert en beschikbaar stelt aan een informatiemodel en die in het informatiemodel ongewijzigd gebruikt worden.
IMKAD-BRP. Een aantal van de gegevens uit BAG objecten uit de basisregistratie BAG zijn relevant voor de basisregistratie Kadaster. De definities van de BAG worden gevolgd. Vanuit modelleringsperspectief wordt dit gezien als een view.Definitie View
Een groepering van objecttypen die gespecificeerd zijn in een extern informatiemodel en vanuit het perspectief van het eigen informatiemodel inzicht geeft welke gegevens van deze objecttypen relevant zijn binnen het eigen informatiemodel.
Definitie Identificerend
Een kenmerk van een objecttype die aangeeft of deze eigenschap uniek identificerend is voor alle objecten in de populatie van objecten van dit objecttype.
Toelichting: objecten hebben, of krijgen, in een administatie of gegevensvoorziening vaak één identificerend kenmerk. Het kan ook zijn dat een aantal kenmerken in combinatie identificerend zijn, zoals twee attibuutsoorten of een attribuutsoort en een relatiesoort. De combinatie met een relatiesoort wordt alleen gedaan voor objecttypes die zelf geen unieke aanduiding hebben en daarom deze moeten samenstellen met de unieke aanduiding van een gerelateerde objecttype.
Definitie Constraint
Een constraint is een conditie of een beperking, die over een of meerdere modelelementen uit het informatiemodel geldt.
Toelichting:
Een constraint kan vastgelegd worden bij alle modelelementen. Echter, meestal komt een constraint voor bij een objecttype, om te aan te geven dat de constraint geldt voor 2 (of meer) kenmerken van een objecttype, of om een bijzondere specificatie toe te voegen die niet via de bestaande modelelementen gelegd kan worden.
Een constraint wordt altijd in gewone tekst omschreven en kan optioneel als formele specificatie worden aangegeven.
Definitie Keuze Een opsomming van meerdere modelelementen, waarbij er maar van één tegelijkertijd sprake kan zijn.
Toelichting: De keuze is een alternatieve manier voor het modelleren van een constraint.
Een belangrijk voordeel van deze modellering is dat de kardinaliteiten zuiver gehouden kunnen worden. Anders gezegd, er kan mee voorkomen worden dat de kardinaliteit eerst optioneel gemaakt moet worden en hierna via een constraint weer verplicht gemaakt moeten worden, maar slechts voor één van de mogelijkheden. Het is aan de modelleur om te kiezen voor een constraint of een Keuze.
De intentie hierbij is om duidelijk aan te geven wat de eigenschappen van het object zijn, zonder hierbij nieuwe eigenschappen te introduceren als gevolg van de modellering. Hiervoor zijn een aantal gebruikstoepassingen.
Meerdere modelelementen waartussen een keuze gemaakt moet worden
Dit zijn keuzes waarbij er sprake is van twee (of meer) modelelementen, waarbij of de ene, of de andere ingevuld moet worden oftewel verplicht is. Dit heeft in de verzamelingenleer een XOR constraint.
Use case 1, één attribuutsoort met een XOR tussen datatypen Oftewel datatype A ofwel datatype B is aan de orde en verplicht.
Voorbeeld: Attribuutsoort geometrie. Dit is een keuze uit Datatype Line of Datatype Polygon. De opsomming van beide keuzemogelijkheden noemen we de Keuze LineOrPolygon. Het maken van deze keuze is verplicht.
Merk op dat er geen nieuw Datatype is bijgekomen als gevolg van deze modellering t.a.v. een modellering met een constraint.
Use case 2, één objecttype met een XOR tussen attribuutsoorten Ofwel attribuutsoort A ofwel attribuutsoort B is aan de orde en verplicht.
Voorbeeld: Objecttype Normwaarde heeft ofwel Attribuutsoort 'kwalitatieve waarde' ofwel Attribuutsoort 'kwantitatieve waarde', beide tegelijk mag niet voorkomen. De opsomming van beide keuzemogelijkheden noemen we de Keuze 'Waardetype keuze'. Het maken van deze keuze is verplicht.
Merk op dat er geen nieuwe Attribuutsoort is bijgekomen als gevolg van deze modellering t.a.v. een modellering met een constraint.
Use case 3, één objecttype met een XOR tussen relatiesoorten Ofwel Relatiesoort A ofwel attribuutsoort B is aan de orde en verplicht.
Voorbeeld: Objecttype Juridische regel beschrijft ofwel een Activiteit, ofwel een Omgevingsnorm. Beide relaties hebben bestaansrecht en hebben op zichzelf betekenis, maar een Juridische regel kan maar over 1 van beide gaan (in dit voorbeeld).
De Relatiesoort 'beschrijft een activiteit' wijst naar Objecttype Activiteit, de Relatiesoort 'beschrijft een omgevingsnorm' wijst naar Objecttype Omgevingsnorm. De opsomming van beide keuzemogelijkheden noemen we de Keuze 'Regelbeschrijving keuze'. Het maken van deze keuze is verplicht.
Merk op dat er geen nieuwe Relatiesoorten zijn bijgekomen als gevolg van deze modellering t.a.v. een modellering met een constraint.
Eén modelelement waarbij er sprake is van een keuze
Use case 4, een objecttype met één kenmerk, te weten een relatiesoort De relatiesoort kan wijzen naar ofwel Objecttype A ofwel naar objecttype B.
Voorbeeld: Objecttype Vervoersmiddel heeft als Relatiesoort eigenaar ofwel een Objecttype Natuurlijk persoon, ofwel een Objecttype Niet natuurlijk persoon. We modelleren de verwijzing naar deze objecttypes als een Keuze 'Eigenaar keuze'. Het maken van deze keuze is verplicht.
Merk op dat er geen nieuwe Relatiesoort is bijgekomen als gevolg van deze modellering t.a.v. een modellering met een constraint. Er is maar sprake van één Relatiesoort.
Use case 5, één objecttype met één kenmerk, te weten een Attribuutsoort Het attribuutsootr heeft als verschijningsvorm ofwel Attribuutsoort A1 ofwel Attribuutsoort A2.
Voorbeeld: het Attribuutsoort telefoonnummer van een Natuurlijk Persoon. Dit is ofwel een privenummer ofwel een werknummer. De opsomming van beide keuzemogelijkheden noemen we de Keuze TelefoonnummerSelectie.
Merk op dat er geen nieuwe Attribuutsoort is bijgekomen als gevolg van deze modellering t.a.v. een modellering met een constraint. Er is maar sprake van één Attribuutsoort.
Definitie Informatiedomein
Aanduiding van het functionele domein waartoe het informatiemodel behoort.
Toelichting Bijvoorbeeld: brk
Toepassing: informatiemodel (verplicht)
Definitie Informatiemodel type
De beschrijving van de aard van het informatiemodel, hoe het geinterpreteerd moet worden.
Toelichting Bijvoorbeeld: conceptueel, logisch, technisch. Zoals bedoeld in: Typen Informatiemodellen
Toepassing: informatiemodel (verplicht)
Definitie Relatiemodelleringstype
Aanduiding van een in MIM gedefinieerd alternatief voor een modelleringswijze, en welke keuze hierbij is gemaakt.
Toelichting Bijvoorbeeld: "Relatiesoort leidend" of "Relatierol leidend". Dit betreft de keuze die je maakt voor het in paragraaf Alternatieven gekozen alternatief. Er moet een keuze gemaakt worden.
Toepassing: informatiemodel (verplicht)
Definitie MIM versie
De versie van de MIM specificatie die gebruikt is om het informatiemodel in uit te drukken.
Toelichting Bijvoorbeeld: 1.0.1 of 1.1
Toepassing: informatiemodel (verplicht)
Definitie MIM extensie
De aanduiding van een extensie op MIM.
Toelichting Bijvoorbeeld: Kadaster of NEN3610:2020
Toepassing: informatiemodel (optioneel)
Definitie MIM taal
De aanduiding van de taal die gebruikt is voor de modelelementen.
Toelichting Bijvoorbeeld: NL, EN
Toepassing: informatiemodel (optioneel)
Elk modelelement kent een aantal metagegevens, die bepaalde aspecten van het modelelement specificeren. Zo is er de naam van het modelelement, bijvoorbeeld het objecttype met als naam Pand en een bijbehorende definitie, of de Datum opname van het modelelement in het informatiemodel, bijvoorbeeld Datum opname 1-1-2012.
Merk op dat een aantal van deze metagegevens al meegenomen worden in een specificatietaal.
Bijvoorbeeld het objecttype met de naam Pand wordt in UML gemodelleerd als ‘Named element’ met als ‘Name’ Pand (in UML 1.4 heette dit nog UML-Class, met een propery ‘Name’).
Een aantal andere metagegevens, zoals de eerder genoemde Datum opname met waarde 1-1-2012. worden als aparte data vastgelegd, in UML gebeurd dit in een ‘Tagged value’. In Linked data gebeurd dit met een ‘owl:DatatypeProperty’.
Merk op, de metadata aspecten zijn specifiek voor elk modelelement apart. Dus als er in H2.2 sprake is van een generalisatie, dan worden deze metadata niet overerft (en de ingevulde waardes worden uiteraard zeker niet overerft). De MIM metaclass Union erft dus geen metagegevens, zoals patroon, van MIM metaclass Datatype.
Voor de duidelijkheid zijn een aantal metagegevens verplicht gemaakt, om te voorkomen dat een niet ingevulde waarde verschillende betekenissen heeft, zoals: niet aan de orde (wat zo is bij optionele gegevens), nog niet ingevuld, leeg betekent zie default waarde, of dat het onbekend is welk van deze voorgaande betekenissen het is.
Hieronder volgen eerst de algemene metagegevens. Dit zijn metagegevens zoals Naam, Definitie en Datum opname, en deze komen bij meerdere modelelementen voor. De definitie en toelichting van deze metagegevens worden in deze paragraaf gespecificeerd. In de paragrafen hierna wordt vervolgens naar deze paragraaf verwezen. Specifieke metagegevens die maar één keer voorkomen zijn bij het modelelement zelf beschreven.
Definitie Naam
De naam van een modelelement.
Toelichting
Bijvoorbeeld: Pand is de naam van het modelelement objecttype, bouwjaar is de
naam van het modelelement attribuutsoort. De modelelementen zijn limitatief
opgesomd in het hoofdstuk Betekenis modelelementen.
(en eventueel zijn in een uitbreiding extra modelelementen limitatief opgesomd).
Toepassing: alle modelelementen.
Definitie Definitie
De beschrijving van de betekenis van dit modelelement.
Toelichting
Bijvoorbeeld: Een Pand is de kleinste, bij de totstandkoming functioneel en bouwkundig-constructief zelfstandige eenheid die direct en duurzaam met de aarde is verbonden en betreedbaar en afsluitbaar is.
De definitie volgt, indien aanwezig, de catalogus van de desbetreffende (basis)registratie of informatiemodel, mits deze het modelelement definieert vanuit een informatie en informatiemodel perspectief (er zijn ook andere definities mogelijk vanuit andere perspectieven, zoals vanuit een juridisch perspectief, of vanuit het perspectief van een model van begrippen, zoals genoemd in de paragraaf Typen informatiemodellen. Dergelijke definities kunnen hetzelfde zijn, of op het moment hetzelfde, of verschillend, of aanvullend op elkaar. Het is aan de beheerder van het informatiemodel om hier zorgvuldig mee om te gaan).
Toepassing: alle modelelementen.
Definitie Alias
De alternatieve weergave van de naam.
Toelichting
Als de naam van het modelelement in het informatiemodel kan bijvoorbeeld zonder spaties is geschreven, dan kan in de alias de naam in natuurlijke taal worden opgenomen. Bijvoorbeeld: OnroerendeZaak heeft als alias Onroerende zaak. De alias is bedoeld als alternatieve schrijfwijze, en heeft verder geen andere betekenis. De alias is optioneel (zie verder ook Naamgevingsconventies).
Bijvoorbeeld: OnroerendeZaak heeft als alias Onroerende zaak.
Toepassing: alle modelelementen die een naam hebben, uitgezonderd de Enumeratiewaarde. NB: Een uitzondering is gemaakt voor UML modellen voor de UML-EnumerationLiteral. De ‘naam’ betreft hier een daadwerkelijk waarde, waarin de naam gelijk staat aan de waarde. Het is daarom expliciet ongewenst om hiervoor een alternatieve naamgeving te gebruiken. De alias wordt hier, mede daarom, gebruikt voor (alleen) de modellering van het metadata aspect Code, welke aanvullend is op naam (niet een alternatief van naam).
Metagegeven: Toelichting
Definitie Toelichting
Een inhoudelijke toelichting op de definitie, ter verheldering of nadere duiding.
Toelichting
Bijvoorbeeld: een aantal treffende voorbeelden (waardes) van het kenmerk van het object.
Toepassing: alle modelelementen met een definitie.
Definitie Begrip
Verwijzing naar een begrip, vanuit een modelelement, waarmee wordt aangegeven op welk begrip, of begrippen, het informatiemodel element is gebaseerd. De verwijzing heeft de vorm van een term of een URI.
Toelichting
Hiermee wordt aangegeven hoe een informatiemodel element zich verhoudt tot de begrippen uit het begrippenkader, zoals genoemd in paragraaf Typen Informatiemodellen. Dit is niet een 1 op 1 relatie. Voor meer informatie hierover, zie hoofdstuk Afspraken & Regels.
Bijvoorbeeld: Perceel of http://brk.basisregistraties.overheid.nl/id/begrip/Perceel
Toepassing: alle modelelementen met een naam, met uitzondering van packages en constraint.
Definitie Herkomst
De registratie of het informatiemodel waaraan het modelelement ontleend is dan wel de eigen organisatie indien het door de eigen organisatie toegevoegd is.
Toelichting
Bijvoorbeeld: de herkomst van het kenmerk begrenzing van een Perceel heeft als waarde: ‘BRK’. BRK staat dan bijvoorbeeld in de bijbehorende documentatie uitgelegd als: de basisregistratie Kadaster.
Er wordt expliciet niet bedoeld van welke informatievoorziening of registratie de data is overgenomen. Het gaat er bij dit metagegeven expliciet om uit welk domein of bron het modelelement zijn herkomst vindt. Voor basisregistraties is de herkomst altijd het eigen informatiemodel. Dit metagegeven is vooral van belang als het modelelement is overgenomen uit een ander informatiemodel.
Bijvoorbeeld: de herkomst van het kenmerk woonadres, wat bijvoorbeeld een «Relatiesoort» is van een Persoon in de basisregistratie Personen naar een Nummeraanduiding in de basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG), heeft als herkomst: ‘BRP’ (de basisregistratie Kadaster). Dit kenmerk woonadres wordt bijgehouden in de BRP en de source kant van de relatie zit in de BRP. De Nummeraanduiding zelf heeft in de BAG veelal als herkomst: BAG. Mochten echter de adresgegevens niet (direct of indirect) uit de BAG komen, maar bijvoorbeeld via een eigen inwinningsproces in een eigen registratie worden bijgehouden, dan de herkomst niet de BAG.
Deze definitie omvat ook de definite van herkomst van de stelselcatalogus (De registratie in wiens catalogus het objecttype is gespecificeerd (oftewel de registratie waar het objecttype deel van uitmaakt). Deze specificatie is toegevoegd omdat het wel duidelijk moet zijn in welke (basis)registratie of informatiemodel het objecttype).
Toepassing: alle modelelementen die een kenmerk (kunnen) zijn van objecttype (objecttype zelf heeft een eigen definitie van herkomst) en in het informatiemodel gedefinieerde datatypes (maar niet bij elementen van datatypes).
Definitie Herkomst definitie
De registratie of het informatiemodel waaruit de definitie is overgenomen dan wel een aanduiding die aangeeft uit welke bronnen de definitie is samengesteld.
Toelichting
Meestal staat in dit metagegeven aangegeven 'mijn IM', bijvoorbeeld BRK als het om het informatiemodel van de BRK gaat.
Maar de herkomst van de definitie van het kenmerk adres kan ook als waarde hebben: ‘BAG’. Of ‘BAG en BRK’, waarbij in de documentatie verder uitgelegd wordt wat dit betekent, zoals dat de definitie is overgenomen en vervolgens binnen het eigen informatiemodel verder aangescherpt is, of nader opgesplitst is in twee aparte definities.
Dit metagegeven is niet bedoeld voor gevallen waarin een definitie alleen geïnspireerd is door een andere definitie, of de andere definitie daadwerkelijke dermate herdefinieerd dat de oorspronkelijke definitie niet meer van toepassing is.
Het gaat erom dat het voor gebruikers helder is hoe informatie die aan dit informatiemodel voldoet zich verhoudt tot informatie die aan het andere informatiemodel voldoet. Het metagegeven herkomst definitie schept hier duidelijkheid in.
Toepassing: alle modelelementen die het metagegeven definitie kennen.
Definitie Datum opname
De datum waarop het modelelement is opgenomen in het informatiemodel.
Toelichting
Bijvoorbeeld: 1-1-2012.
Toepassing: alle modelelementen, uitgezonderd datatype elementen, packages en overig.
Definitie Indicatie materiele historie
Indicatie of de materiële historie van het kenmerk van het object te bevragen is.
Toelichting
Bijvoorbeeld: Ja. Met te bevragen wordt bedoeld, er wordt historie bijgehouden op enerlei wijze, welke op enerlei wijze te bevragen is.
De in te vullen waarde komt uit: zie Tagged values en waardenbereik tagged values.
Materiële historie geeft aan wanneer een verandering is opgetreden in de werkelijkheid die heeft geleid tot verandering van de attribuutwaarde. Verdere toelichting, zie het hoofdstuk Afspraken & Regels
Toepassing: alle modelelementen die een kenmerk (kunnen) zijn van een objecttype.
Definitie Indicatie formele historie
Indicatie of de materiële historie van het kenmerk van het object bijgehouden wordt en te bevragen is.
Toelichting
Bijvoorbeeld: Nee. Met te bevragen wordt bedoeld, er wordt historie bijgehouden op enerlei wijze, welke op enerlei wijze te bevragen is.
De in te vullen waarde komt uit: zie Tagged values en waardenbereik tagged values.
Formele historie geeft aan wanneer in de administratie een verandering bekend is, en is verwerkt. Verdere toelichting, zie het hoofdstuk Afspraken &Regels.
Toepassing: alle modelelementen die een kenmerk (kunnen) zijn van een objecttype.
Definitie Kardinaliteit
De kardinaliteit geeft aan hoeveel keer waarden van dit kenmerk van een object kunnen voorkomen bij een object van het betreffende objecttype.
Toelichting
1 : een object heeft altijd dit kenmerk. Bijvoorbeeld: geboortedatum persoon.
1..*: een object heeft altijd dit kenmerk, het kenmerk kan meerdere malen voorkomen. Bijvoorbeeld: aantal hoofdstukken in een boek (in dit domein is dat er altijd minimaal 1).
0..1: is soms niet beschikbaar. Bijvoorbeeld: tussenvoegsel achternaam.
0..*: is niet altijd beschikbaar, kan meerdere malen voorkomen.
Bijvoorbeeld: verblijfsobjecten die gelegen zijn in een pand (garagebox 0, huis
1, flat *).
Indien een attribuutsoort deel uit maakt van een gegevensgroeptype, dan wordt de kardinaliteit vermeld van het attribuutsoort binnen het gegevensgroeptype. Voor de uiteindelijke kardinaliteit van hoe vaak een gegeven voorkomt bij het object moet rekening gehouden worden met de kardinaliteit van de gegevensgroep en met de kardinaliteit van de attribuutsoort.
Merk op dat het zo kan zijn dat een object het kenmerk wel degelijk heeft/zou moeten hebben, maar dat het vooralsnog niet gelukt is om dit gegeven in te winnen of te achterhalen. Het is dan bekend dat het object dit kenmerk wel degelijk heeft, maar de waarde ervan is onbekend. De kardinaliteit wordt dan niet van 1 naar 0 gezet, maar er wordt aangegeven dat er sprake is van mogelijk geen waarde. Meer hierover is beschreven in het hoofdstuk Afspraken & Regels.
Toepassing: alle modelelementen die een kenmerk (kunnen) zijn van een objecttype.
Definitie Authentiek
Aanduiding of het kenmerk een authentiek gegeven betreft.
Toelichting
Bijvoorbeeld: Authentiek, Basisgegeven, Landelijk kerngegeven, Gemeentelijk kerngegeven, Overig.
Authentiek is van toepassing voor bijvoorbeeld het burger service nummer van een natuurlijk persoon. In de wet van bijvoorbeeld een basisregistratie ligt vast welke gegevens authentiek zijn. Een kenmerk is authentiek indien de juistheid (hoogwaardige kwaliteit) van het gegeven gewaarborgd wordt via formele inwinningsprocessen en wettelijk regelingen. Authentieke gegevens moeten door alle overheidsinstellingen verplicht en zonder nader onderzoek, worden gebruikt bij de uitvoering van publiekrechtelijke taken.
De in te vullen waarde komt uit: zie Tagged values en waardenbereik tagged values.
Toepassing: alle modelelementen die een kenmerk (kunnen) zijn van een objecttype.
Definitie indicatie afleidbaar
Aanduiding dat gegeven afleidbaar is uit andere attribuut- en/of relatiesoorten.
Toelichting
Bijvoorbeeld: de ‘naam’ van een openbare ruimte, zoals Burgemeester Baron van Voerst van Lyndenstraat , wordt in de verkorte schrijfwijze de ‘verkorte naam’ Burg Bar v V v Lyndenstr – dit is een afgeleid gegeven. Bijvoorbeeld de ‘eigenaar’ van een huis kan worden afgeleid uit bepaalde andere gegevens die binnen het informatiemodel zijn vastgelegd. Het afgeleide gegeven is zelf geen brongegeven, en moet aangepast worden als de brongegevens aangepast worden. In de beschrijving van het kenmerk zal aangegeven zijn om welke gegevens het gaat en eventueel hoe de afleiding plaatsvindt.
Toepassing: de modelelementen waarvoor een waarde ingevuld kan worden, te weten de modelelementen attribuutsoort en relatiesoort.
Definitie indicatie afleidbaar
Aanduiding dat van een aspect geen waarde is geregistreerd, maar dat onduidelijk is of de waarde er werkelijk ook niet is.
Toelichting
Bijvoorbeeld: land van herkomst. Elk mens komt uit een land, maar het kan op het moment onduidelijk zijn welk land dit is. Bijvoorbeeld: RSIN van een organisatie, voor gegevens in de registratie die ingewonnen zijn voordat het RSIN bestond. Het RSIN is een verplicht veld in het actuele informatiemodel, maar voor oude gegevens is de waarde onbekend.
Het gaat er hier om dat het onduidelijk is of de waarde er is, of als het wel duidelijk is dat er een waarde is/zou moeten zijn, dat het onduidelijk is wat de waarde dan is. Dit metagegeven geeft dan aan dat het toegestaan is dat deze onduidelijkheid mag (blijven) bestaan. Veelal mag dit alleen onder bepaalde voorwaarden, met een opgaaf van reden.
Toepassing: de modelelementen waarvoor een waarde ingevuld kan worden, te weten de modelelementen attribuutsoort en relatiesoort.
Definitie bron
Aanduiding van het bronobject in een relatie tussen objecten. Een bronobject heeft middels een relatiesoort een relatie met een doelobject.
Toelichting
Bijvoorbeeld: een persoon heeft een postadres. Het postadres is een kenmerk van een persoon. De persoon is in deze het bronobject van de relatie. Het postadres is de naam van het kenmerk c.q. de relatie tussen een persoon en een adres en geeft betekenis aan deze relatie. Het adres is er gewoon en wie hem allemaal gebruikt als adres en of dit als postadres is of als woonadres of nog iets anders is voor het adres niet van belang.
Toepassing: relaties, oftewel de modelelementen Relatiesoort en Externe koppeling.
Definitie doel
Aanduiding van het gerelateerde objecttype die het eindpunt van de relatie aangeeft. Naar objecten van dit objecttype wordt verwezen.
Toelichting
Bijvoorbeeld: een persoon heeft een postadres. Het postadres is de naam van de relatie tussen een persoon en een adres. Het adres is het doel van deze relatie.
Toepassing: relaties, oftewel de modelelementen Relatiesoort en Externe koppeling.
Definitie Unidirectioneel
De richting van een relatie, welke betekenis geeft aan de relatie vanuit het perspectief van de eigenaar van de relatie.
Toelichting
Bijvoorbeeld: een persoon heeft een postadres. De richting van de relatie is van persoon naar adres. De eigenaar van de relatie (de source) heeft kennis van de het gerelateerde objecttype (het doel). In een modelleertaal wordt dit vaak aangegeven met een pijl. De pijl heeft als vertrekpunt de bron en heeft als pijlpunt, waar de relatie naar wijst, het gerelateerde objecttype. Alle relaties zijn altijd gericht van het objecttype (bron) naar het gerelateerde objecttype (doel).
Het is gebruikelijk om een richting aan te geven, enerzijds omdat de betekenis van A naar B een andere is dan van B naar A, anderzijds omdat het van belang is bij welke objecttype het kenmerk wordt bijgehouden, oftewel wie de eigenaar is.
Toepassing: relaties, oftewel de modelelementen Relatiesoort en Externe koppeling.
Definitie Aggregatietype
Aanduiding of het objecttype die de eigenaar is van een relatie het doel van relatie ziet als een samen te voegen onderdeel.
Toelichting Bijvoorbeeld: een auto heeft verschillende onderdelen, waaronder een motor. In het informatiemodel gaat het vooral om de auto en is de motor alleen relevant vanuit het perspectief van dat het een onderdeel is van de auto.
Standaard is er bij een relatie geen sprake van een aggregatie, ofdat het aggregatietype is 'none'. Als er wel sprake is van een aggregatie, dan geeft dit aan dat het objecttype die doel is van de relatie een onderdeel is van het objecttype die de eigenaar is van de relatie. De eigenaar geeft aan hoe de aggregatie in gezien moet worden. Dit kan zijn: - 'composite': de eigenaar is volledig verantwoordelijk voor het beheer van het onderdeel. Als de eigenaar vervalt, dan vervallen automatisch ook de onderdelen mee. De target kan niet bestaan zonder de source: de target vervalt als de source vervalt. - 'shared': het onderdeel kan gebruikt en gedeeld worden door meerdere eigenaren. Bijvoorbeeld: een betaalrekening.
Toepassing: relaties, oftewel de modelelementen Relatiesoort en Externe koppeling.
Definitie Locatie
Als het type van het attribuutsoort een waardenlijst is, dan wordt hier de locatie waar deze te vinden is opgegeven.
Toelichting
Indien mogelijk is de verwijzing een URI of een URL (als er geen URI is, dan kan dit een URL zijn, waar de waardenlijst op basis van de naam van de waardenlijst te vinden is).
Bijvoorbeeld: 'http://www.organisatie.nl/schemas/waardelijsten/NaamWaardelijst'
Toepassing: de modelelementen die een waardelijst zijn.
Definitie Type
Het datatype waarmee waarden van deze attribuutsoort worden vastgelegd.
Toelichting
Dit is altijd conform een datatype uit dit metamodel (of een extensie ervan) of een primitief datatype die extern is aan dit model. Betreft het een waarde uit een dynamische waardentabel, dan wordt de naam van de desbetreffende referentielijst of codelist als type vermeld. Indien het een waarde uit een statische opsomming van waarden betreft, dan wordt de naam van de desbetreffende enumeratie als type vermeld.
Bijvoorbeeld: VlakOfMultivlak, CharacterString
Toepassing: attribuutsoort, primitief datatype (in het IM gedefinieerd), data element, union element, referentie element.
Metagegeven: Lengte (domein van een waarde van een gegeven)
Definitie Lengte
De aanduiding van de lengte van een gegeven.
Toelichting
Getallen kunnen altijd positief of negatief zijn.
Toepassing: attribuutsoort, primitief datatype (in het IM gedefinieerd), data element, union element, referentie element.
Definitie Patroon
De verzameling van waarden die gegevens van deze attribuutsoort kunnen hebben, oftewel het waardenbereik, uitgedrukt in een specifieke structuur.
Toelichting
De structuur is in woorden beschreven.
Bijvoorbeeld: conform de Nederlandse standaard voor het beschrijven van een postcode.
Het specificeren van een patroon is alleen van toepassing wanneer de specificatie aangeeft dat de waarde (direct of indirect) een primitief datatype betreft, zoals een CharacterString.
Toepassing: de modelelementen uit de groep datatype en attribuutsoort.
Definitie Formeel patroon
Zoals patroon, formeel vastgelegd, uitgedrukt in een formele taal die door de computer wordt herkend.
Toelichting
De structuur is in een reguliere expressie beschreven.
Bijvoorbeeld: [1-9][0-9][0-9][0-9][A-Z][A-Z]
Het specificeren van een patroon is alleen van toepassing wanneer de specificatie aangeeft dat de waarde (direct of indirect) een primitief datatype betreft, zoals een CharacterString.
Toepassing: de modelelementen uit de groep datatype en attribuutsoort.
Definitie attribuut
De binding van een attribuutsoort als eigenschap aan een objecttype.
Toelichting
Een objecttype gebruikt attributen voor het specificeren van eigenschappen.
Toepassing: objecttypen met attributen.
Definitie gegevensgroep
De binding van een gegevensgroep als groep van eigenschappen aan een objecttype.
Toelichting
Een objecttype gebruikt gegevensgroepen voor het specificeren van groepen van eigenschappen.
Toepassing: objecttypen met gegevensgroepen.
Definitie type
De binding van datatype aan een attribuut.
Toelichting
Een attribuutsoort heeft een datatype voor de specificatie van het toegestane waardetype. Hetzelfde geldt voor een data element, een referentie element en keuze elementen.
Toepassing: Alle informatie elementen die een attribuut modelleren: attribuutsoort, data element, referentie element, datatypekeuze, doelkeuze.
Definitie groeptype
De binding van een gegevensgroeptype als waardetype aan een gegevensgroep.
Toelichting
Een attribuut met het stereotype gegevensgroep heeft als waardetype een gegevensgroeptype.
Toepassing: gegevensgroep.
Definitie gegevensgroep
De binding van een gegevensgroep als groep van eigenschappen aan een gegevensgroeptype.
Toelichting
Een gegevensgroeptype kan zelf ook weer een gegevensgroeptype bevatten.
Toepassing: gegevensgroeptype.
Definitie data element
De binding van een data element aan een gestructureerd datatype.
Toelichting
Een gestructutreerd datatype bevat meerdere data elementen.
Toepassing: gestructereerd datatype.
Definitie waarde
De binding van een waarde aan een enumeratie.
Toelichting
Een enumeratie bevat enumeratiewaarden.
Toepassing: enumeratie.
Definitie referentie element
De binding van een referentie element aan een referentielijst.
Toelichting
Een referentie lijst bevat bevat referentie elementen.
Toepassing: referentielijst.
Definitie datatype keuze
De binding van een datatype als keuze element aan een keuze.
Toelichting
Een keuze kan keuze elementen bevatten die een keuze tussen datatypen modelleert.
Toepassing: keuze object.
Definitie doelkeuze
De binding van een doeleinde van een relatie als keuze element aan een keuze.
Toelichting
Een keuze kan keuze elementen bevatten die een keuze tussen relatie doelen modelleert.
Toepassing: keuze object.
Definitie attribuutkeuze
De binding van een attribuutsoort als keuze element aan een keuze.
Toelichting
Een keuze kan keuze elementen bevatten die een keuze tussen attribuutsoort modelleert.
Toepassing: keuze object.
Definitie constraint
De binding van een constraint aan een klasse.
Toelichting
Een constraint is gekoppeld aan een klasse waarop ze van toepassing is.
Toepassing: objecttype, gegevensgroeptype, relatieklasse.
Toepassing: objecttype, gegevensgroeptype, relatieklasse.
Tagged values zijn altijd van het datatype CharacterString. Aanvullend geldt:
-
Voor lengtes geldt dat er alleen getallen in mogen (van het datatype Integer).
-
Voor datums geldt dat deze het volgende patroon volgen: jjjjmmdd
| Tagged value | Waardenbereik |
|---|---|
| Indicatie materiële historie | Ja, Nee |
| Indicatie formele historie | Ja, Nee |
| Mogelijk geen waarde | Ja, Nee |
| Type aggregratie | Compositie, Gedeeld, Geen |
| Authentiek | Authentiek, Basisgegeven, Wettelijk gegeven, Landelijk kerngegeven, Overig |
NB: Geef bij overig in uw eigen informatiemodel aan wat u er onder verstaat.